چه عدالتی موجب شهادت علی(ع) شد

حضرت علی (ع) آنچنان در برقراری عدالت مصمم و قاطع بود که به مجسمه عدل و عدالت شناخته می شود و برخی گفته اند قاتل او همان عدل و مساوات بود، اما بحث این است که این چگونه عدالتی است که قاتل مرد عدالت و جود شد.

اصول دین پنج اصل توحید، معاد، نبوت، عدل و امامت است. عدل و امامت اختصاصا در شیعه از اصول دین به حساب می آید و گاهی این دو را به نام دو اصل مذهب می نامند. البته مقصود این است که از نظر اسلام شناسی این مذهب و از نظر پیشوایان این مذهب، عدل و امامت هم از اصول اسلام است. از نظر مذهب شیعه اصل عدل بسیار مهم بوده و  فراتر و والاتر از مسائل اخلاقی است.

روزها و شب ها تعلق دارد به مجسمه عدل و عدالت حضرت علی(ع) که دیگران درباره اش گفتند قاتل او همان عدل و مساوات بود؛ و قتل فی محرابه لشدة عدله. بدون شک حضرت علی (ع) مجسمه عدل و نمونه رحمت و محبت و احسان بود. شب گذشته ضربت خوردن این شهید عدالت است، ضربتی که در راه انعطاف ناپذیری از حق و عدالت و دفاع از حقوق انسان ها خورد و در عین حال همین ضربت به مرارتها و مجاهدتها و مشقت ها و رنجهای او در این راه خاتمه داد و او را در حال انجام وظیفه از پا درآورد، ضربتی که خود او را آسوده کرد اما جهان اسلامی را تا ابد در مرگ چنین امام عادلی که اگر حکومتش مدت بیشتری ادامه پیدا می کرد،جامعه نمونه کامل و درخشان اسلامی جامه عمل می پوشد سوگوار ساخت.

اینکه خود او را آسوده و راحت کرد و از نظرشخص خودش آسایش یافت ،تعبیری است که از کلام خودش اقتباس شده است. در همان حال که در اثر آن ضربت در بستر افتاده بود فرمود؛ مثل من مثل تشنه ای است که در شب تاریک در صحرای بی پایانی در جست و جوی آب روان باشد و ناگهان به آب برسد، و من همیشه از خداوند می خواستم که هر وقت مقرر شده بمیرم در بستر نمیرم، در راه خدا کشته شوم و این آرزوی من بود که به آن رسیدم. (و ما کنت الا کقارب ورد و طال وجد)

اما بحث این است که چگونه عدالت علی(ع) قاتلش شد و چگونه قاطعیت او در این راه، آشوبها و فتنه ها از طرف آنها که عدالت علی(ع) مستقیما بر ضرر آنها بود بپا کرد، و این عدالت چه جور عدالتی بود؟ آیا یک عدالت صرفا اخلاقی بود نظیرآنچه می گوییم امام جماعت یا قاضی یا شاهد طلاق باید عادل باشد و این جور عدالتها که باعث قتل کسی نمی شود بلکه بیشتر باعث شهرت و محبوبیت و احترام می شود.

آن نوع عدالت حضرت علی (ع) که قاتلش شناخته شد در حقیقت فلسفه اجتماعی او و نوع تفکر مخصوصی بود که در عدالت اجتماعی اسلامی داشت و خودش شدیدا اصرار می ورزید که عدالت اجتماعی اسلام و فلسفه اجتماعی اسلام صرفا همین را اقتضا می کند.

امام علی (ع) تنها عادل نبود، بلکه عدالتخواه هم بود. فرق است بین عادل و عدالتخواه، همان طوری که فرق است بین آزاد و آزادیخواه؛ یکی آزاد است یعنی خودش شخصا مرد آزادی است و یکی آزادیخواه است یعنی طرفدار آزادی اجتماعی است و آزادی هدف و ایده اجتماعی اوست. علم هم همین طوراست یکی شخصا عالم است یکی علاوه بر این طرفدار عمومیت علم و سواد و تعلیم عمومی است. همین طور است عدالت؛ یکی شخصا آدم عادلی است و یکی عدالت خواه است، عدالت فکر اجتماعی اوست. باز مثل اینکه یکی صالح است و دیگری اصلاح طلب. آیه کریمه 135 سوره نسا می فرماید قیام به قسط یعنی اقامه و بپاداشتن عدل، و این غیر از عادل بودن از جنبه شخصی است./مهرنیوز