یکی از بهترین داستان های کوتاه نیمایوشیج، داستان کوتاه"مرقدآقا"ست.داستان مرقد آقا سال 1309نوشته شد وپیش ازانقلاب چندبار چاپ و در مجموعه ای با ارزش از پنج داستان نیما، که انتشارات نیل آن را با عنوان کندوهای شکسته در سال۱۳۴۹ منشتر کرد، نیز آمده است. مرقد آقا حکایت روستائی جوانی است که با بستن پارچه ای رنگین به شاخه نورس درختی در جنگل آن رابرای ساختن چوب دستی نشان می کند.
روستائیان اسیر در باورهای خرافی درخت را نظر کرده می پندارند وبه سنتی که در شمال ایران رایج بود، با بستن پارچه بر شاخه های آن مراد می طلبند.
قهرمان داستان، که خود نیز به خرافه ها باور دارد، قربانی خرافات شده و به دست روستائیانی که درخت را نظرکرده و مقدس می پندارند، به قتل می رسد.
نیما در داستان مرقد آقا توهماتی را با هنرمندی روایت و تصویرمی کند که بر بستر باورهای خرافی در ذهنیت مردم به قدرت رسیده و در مناسبات اجتماعی عینیت می یابند.
***
از زمان آغاز حیات اجتماعی ،انسان ها در صدد برآمدند تا به مدد افکارو ابزار، نسبت به حوادث آینده وقوف یابند و از اتفاقات ناخوشایند جلو گیری به عمل آورند تا بدین گونه برترس ها فائق شوندو به احساس امنیت دست یابند.این نقطه را می توان زمان زایش و ترویج باورهای خرافی دانست.به طور کلی از دیدگاه اجتماعی خرافه یک پدیده روانی اجتماعی است که از هزاران سال پیش تاکنون در ذهن بشر چنان نفوذ کرده است و طرز تفکر او را تحت تاثیر و سلطه خود در آورده است.
امروزه در جامعهای مانند کشور ایران که حرف از تمدن، فرهنگ چند هزار ساله و آموزههای غنی دینی است، باز شاهد معضلاتی از قبیل خرافه پرستی یا گاهی اوقات به شکل تعمیم یافته ی بت پرستی هستیم که سودجوییهای کلان از جمله تبعات آن است.
دکترامانالله قرائی مقدم-استاد دانشگاه و جامعهشناس-از جمله دلایل خرافه پرستی را فقر اعلام و تصریح می کند: در مشرق زمین و در کشورهای فقیر که افراد نمیتوانند به امیال و خواستههای خود در حالت واقعی برسند گرایش به خرافات بیشتر میشود و هر چقدر مردم از طبقات پایینتر اجتماع باشند و فقیرتر باشند به رمل و اسطرلاب اعتقاد بیشتری پیدا میکنند.
تصویرحاضر، درختی،معروف به"آقا دار"در جنب مسجد خانسر رامسر است که محل نصب پارچه های برخی اهالی شده است )درخت آقا دار نیازمند تبر تیزمسئولین شهرستان بویژه امام جمعه و مسئول اداره اوقاف و امور خیریه است، اگر خواهان ریشه کنی خرافات در شهرستان هستند).
امیدواریم در ماه مبارکی که پیش رو داریم روشنگری های مربوط صورت گیرد تا خدای ناکرده انشعابات خطرناک و خرافه پرستی که خواست کشورهای دین ستیز است، به وجود نیاید.
سلام من دانشجوم یه تحقیق داشتم در مورد چشمه,چاه,سنگ,درخت که مقدس باشه در مورد درخت اقادار رامسر اطلاعات میخواستم یا هر چیزی که تو استان گیلان شامل این چیزایی که هست البته مقدس که چرا مردم مقدس میدونن؟
ممنون میشم کمکم کنید.
منتظرم خیلی زود اطلاعات میخوام
«بزودی جوابیه دکتر محقق را منتشر خواهم کرد»
.... میدونی که تمام رامسر منطر جوابیه شماست!!!
توجه به درختان و اماکن متبرکه ناشی از فطرت خداجویی انسانهایی ا ست که به خدا و روز قیامت اعتقاد دارند. در عمل از دوره صفویه به بعد با دخالت و برنامه ریزی برخی از استعمارگران ریشه خرافات و ترویج آن در طبقات مختلف جامعه اعم از رعیت فقیر و قشرهای پولدار جامعه شروع به رشد کرد. اگر کاری انجام نشد آنرا به گردن خدا انداخته و می گویند خدا نخواست و نمی گویند خلق خدا نخواست و یا این که راه من اشتباه بود!!!!! و می بایست تلاش بیشتری بکنم. توجه به درخت خصوصا درخت سرو نیز در تاریخ گذشته ما نشان از مقاومت ایرانیان در برابر گردباد حوادث دارد که خم می شود ولی نمی شکند و همانطوری که ملاحظه می فرمایید علم های امام حسین و .... نیز به شکل سرو هستند که هوش ایرانیان را در حفظ سنت های گذشته و ظهور آن در بعد از اسلام آوردن را توجیه می نماید. بهر حال توجه به یک درخت نشان از توجه افراد به زنده نگهداشتن جنگل و درختان است . حل افراط و تفریط در این موارد به افزایش آگاهی و ترویج عقاید صحیح توسط طلاب و سازمان های مربوطه است نه قطع یک درخت بخصوص. در ضمن می توانید علل وجودی بقاع و امامزاده های ایران را در وبلاگ رامسر شهر دریا و جنگل مورد مطالعه قرار دهید.
ازاینکه در پوزخندتان به بسیاری از رفتارها و کنشهای انسانی توجه ومورد مداقه وتحلیل نموده اید.تشکر میشود.مضافا درخت پرستی -اقای محقق در صدد توجیه ان برامده-و شخص پرستی هردو شرک پرستیست وانتخاب بین بد و بدتراست.
سلام
بزودی جوابیه دکتر محقق را منتشر خواهم کرد
سپاسگزارم
سلام. خوب بود ولی چاره ی کار به این سادگی هم نیست و تنها دلیلش هم فقر نیست . اگر این طور بود نباید در کشورهای پیشرفته اثری از خرافه باشد...
البته تبر تیز مسئولین رو خوب اومدی، ولی غافل از این هستی که اون تبر فعلاً جای دیگری مشغول است، بخصوص که انتخابات هم نزدیکه ... نوبت شما هم می رسه ، مخلص آقای رئیس !!!!
سلام مطلب جالبی بود متاسفانه جامعه ایران پر شده از خرافه پرستی یا بت پرستی.... علاوه بر فقر نداشتن ایمان به قدرت الهی یا ضعف ایمان و عدم آگاهی افراد از دین هم میتونه یکی از عوامل خرافه پرستی باشه...
نمونه هایی از این موارد در کشورمون فوق العاده زیاده...
یکیش در فومن مبوط به مکان زیارتی شهید سید جواد موسوی که درختی اونجاست مردم داخل تنه درخت سنگ فرو می کنند... راستی در حوالی ابکنار یکی از روستاهای انزلی در مسجد حوالی خانه مادربزرگم یه درخته با قدمت بسار زیاد که شاید مربوط به جنگ جهانی دوم باشد معروف به آقادار است که محل دیدبانی روس ها بوده که هنوز میخ های برجکی که ساخته بودن روی درخت هست.... امیدوارم خرافه پرستی و بت پرستی به همت تفکر ما نابود بشه..... التماس دعا ... یا حق